De Therapie

Na mijn gesprek met de huisarts werd ik doorverwezen naar een praktijk waarin ik een traject in de cognitieve gedragstherapie zou gaan volgen.

We kennen allemaal wel de spreekwoordelijke drempel die we soms over moeten om een bepaalde stap te kunnen zetten. De drempel die ik nu over moest was huizenhoog.

Maar ik ging, ik wilde per slot van rekening graag weten wat er nu in hemelsnaam met mij aan de hand was, waar dit allemaal vandaan kwam en belangrijker nog; hoe ik hier zo snel mogelijk weer van af kwam.

Ik kreeg een jonge mannelijke psycholoog toegewezen. Met jong bedoel ik dan ook jonger dan ik, ik was zelf op dat moment ook nog maar 27 maar hij was “pas” 25 jaar oud. Ik merkte bij mezelf toch een hele korte twijfel, kan hij mij wel goed helpen, heeft hij wel genoeg kennis en ervaring? Na nog geen 15 minuten met hem gesproken te hebben, liet ik deze twijfel compleet varen. Hij had meer dan voldoende kennis van zaken. Het enige wat mij te doen stond, was me helemaal openstellen voor hem. Alles wat er in mijn hoofd en lijf afspeelde op tafel leggen, zodat ik samen met hem op zoek kon gaan naar de reden; de oorsprong van mijn klachten.

En zo geschiede, we begonnen samen langzaam te graven in mijn hoofd. Schep na schep legde we meer van mijn ontwikkelde angst bloot. We pelden net zolang totdat we een sluitend verhaal hadden over wat de achterliggende oorzaak was van mijn angst.

Door heel veel te praten en verschillende oefeningen te doen kwam de onderste steen boven. Ik kwam binnen met in mijn hoofd één grote berg stenen en heb daar samen met hem weer een huis van kunnen bouwen. Nu restte mij nog één ding en dat was weer te leren leven in dat huis. Om dat op een goede manier te kunnen doen, verwees hij mij door naar een andere therapeut, die gespecialiseerd is in Psychomotorische Therapie, afgekort PMT.

Ik moet eerlijk toegeven dat toen mijn psycholoog mij het advies gaf om mijn traject voort te zetten met PMT, ik hier best even over getwijfeld heb. Weer mijn verhaal aan iemand anders moeten vertellen, weer mezelf helemaal blootgeven, weer gevoelsmatig bij “nul” beginnen. Toch moet ik, nu terugkijkend, toegeven dat dit het beste advies is wat hij mij had kunnen geven. Hij had de spijker niet beter op zijn kop kunnen slaan dan met het advies om met PMT te starten.

Ook ben ik tijdens het traject in de cognitieve gedragstherapie nog in gesprek geweest met een psychiater. In dit gesprek hebben we met name gekeken of het gebruik van antidepressiva een toegevoegde waarde zou zijn tijdens mijn traject. We hebben uiteindelijk besloten het traject te starten zonder het gebruik van antidepressiva. Ik wilde het heel graag op eigen kracht proberen, en met name het feit dat je na verloop van tijd ook het gebruik weer moet “afbouwen” stond mij tegen. Of dit de beste keus is geweest zullen we nooit weten, er zijn genoeg momenten geweest waarop ik heb gedacht, had ik maar voor de antidepressiva gekozen, anderzijds er nu op terugkijkend heb ik het toch maar mooi geflikt zonder.

Op 23 maart 2017 heb ik mijn eerste PMT-sessie gehad. Waar de cognitieve gedragstherapie mij vooral inzicht heeft gegeven van waaruit de angststoornis is ontstaan, was het doel van de PMT voornamelijk het inzicht verkrijgen in waar mijn lichamelijke angst en spanningsgevoelens vandaan kwamen. Wat zorgde er nou voor dat ik het gevoel had keer op keer de controle over mijzelf te verliezen? En uiteindelijk, belangrijker nog; welke handvatten kon ik krijgen om de controle over mijzelf in deze situaties weer terug te krijgen?

Ik heb uiteindelijk over twee periodes PMT gevolgd. De eerste periode was van maart 2017 tot oktober 2017. Aan het eind van deze periode had ik het idee voldoende handvatten te hebben gekregen om het dagelijks leven weer te kunnen leven en de uitdagingen die nog in het verschiet lagen aan te kunnen gaan. Echter bleek in oktober 2020 (drie jaar later) het tegendeel waar te zijn. Niet onbelangrijk om te vermelden is dat de Coronapandemie hier ook zeker van invloed op is geweest. Ik had het idee dat ik weer een grote stap achteruit had gezet, de angst kreeg mij weer steeds meer in zijn greep. Ik was er klaar mee, niks geen stap meer terug, ik wilde er twee vooruit.

De tweede periode PMT heb ik gevolgd van oktober 2020 tot maart 2021. Tijdens deze twee perioden PMT ben ik zoveel waardevolle dingen over mijzelf te weten gekomen. Wat triggert bij mij de angst, wat kan ervoor zorgen dat angst vervolgens weer kan afnemen, in welke situatie/setting komt de angst naar boven en ik welke situatie/setting blijft de angst juist weg? Het waren twee ontzettend leerzame maar ook intensieve periodes. Uit deze twee periodes wil ik drie voor mij 'levens veranderende' onderwerpen verder toelichten.

Window of Tollerance
Op het moment dat je je goed voelt, je ontspannen genoeg bent om helder en rustig na te kunnen denken, bevind je je binnen jouw Window of Tollerance. Je bent nu in staat om emoties en verschillende indrukken te verwerken en die een plaats te kunnen geven. Je voelt je kalm.

Het zal niet gek klinken als ik vertel dat ik de afgelopen jaren veel tijd heb doorgebracht buiten mijn Window of Tollerance. Buiten de Window zijn er drie opties; vechten, vluchten of bevriezen. Bij mij resulteerde buiten de Window treden steevast in vluchten, ik moet hier nu weg, zoals tijdens de autorit naar de bedrijfsarts.

Het belangrijkste wat ik heb geleerd van de Window of Tollerance is dat als je eenmaal buiten de Window bent, je niet meer instaat bent om zaken te kunnen beredeneren. Je bent simpelweg niet meer in staat om helder na te denken. En voor een Kop zonder Kip zoals ik, is dat wel een echte eyeopener. In plaats van altijd maar nadenkend naar de oplossing te willen zoeken, moest ik eerst weer terug zien te komen binnen de Window. Om weer terug te kunnen komen, moest ik iets fysieks gaan doen; wandelen, opruimen, een bal gooien en weer vangen, iets heel simpels was al voldoende om weer binnen de Window terug te keren. En vanaf dat moment kon ik dan ook weer nadenken. Op zo’n moment veranderde ik weer terug van een Kop zonder Kip, naar een volledige kip.

Triggers & Glinsteringen
Tijdens een aantal PMT-sessies zijn we ook ingegaan op de Polyvagaal Theorie. Ik zal hier niet te veel over uitweiden, want dan wordt het een te 'technisch' verhaal. Kort gezegd wordt de Polyvagaal Theorie ook wel "De wetenschap van de veiligheid" genoemd. Met deze theorie kan de werking van ons autonome zenuwstelsel bij stress, trauma of angst worden verklaard.

Wat voor mij het meest waardevol uit de Polyvagaal Theorie is geweest (en nog steeds is), is het in kaart brengen van mijn Triggers en Glinsteringen. De Triggers zorgen ervoor dat de angst en paniekgevoelens ineens kunnen opspelen. Dit kunnen zowel lichamelijke sensaties (duizelig, benauwd, misselijk), sirenes in de buurt of het bericht dat iemand plotseling is overleden zijn. De Glinsteringen kunnen er daarentegen juist voor zorgen dat ik mij sterker en meer ontspannen voel. Ze kunnen mij helpen om weer uit de angst en paniek omhoog te komen. Dit kunnen heel veel kleine dingen al te weeg brengen zoals; de zon op je gezicht voelen schijnen, vogels die je hoort fluiten, spelen met Cas en Saar, lekker lachen met Mirjam of zelfs een voorbijganger die je spontaan groet.

Het heeft mij ontzettend veel inzicht gegeven in hoe ik in elkaar zit en waar ik dus in 'negatieve zin' (Triggers) op reageer en waar ik in 'positieve zin' (Glinsteringen) op reageer. Het geeft ontzettend veel rust en vertrouwen om te weten waar bepaalde gevoelens en gedachten bij jezelf vandaan komen.

Het afmaken van de beweging
Zoals ik in de voorgaande onderwerpen heb beschreven, heb ik mijzelf tijdens het gehele PMT-traject ontzettend goed leren kennen. Ik weet nu hoe zowel mijn hoofd als mijn lijf op bepaalde situaties kan reageren en heb hier meerdere handvatten voor gekregen om in dit soort situaties de rust en controle weer terug te kunnen vinden.

Echter zat mij nog één ding in de weg. De “sluimerende angst” die nog in mijn huisde kon ook de kop op zetten zonder dat daar “hoofdtechnisch” enige aanleiding voor was. Als ik ontspannen in een voor mij veilige setting was, kon deze “sluimerende angst” alsnog ineens in alle hevigheid naar boven komen.

In het onderstaande stuk zal ik proberen uit te leggen hoe in (wat later bleek) mijn laatste sessie PMT deze “sluimerende angst” uit mijn lijf is verdwenen. We zijn op het moment van schrijven ruim twee jaar verder en nog steeds voelt dit voor mij als een klein wonder.

Om deze “sluimerende angst” te kunnen laten verdwijnen moest ik, in het bijzijn van mijn therapeut, terug naar één van mijn meest recente angstervaringen. Ik moest letterlijk terug naar dat gevoel, het gevoel helemaal opnieuw doorleven en ik mocht absoluut geen gebruik maken van de inmiddels geleerde handvatten die ervoor konden zorgen dat ik weer uit het angstmoment omhoog kon komen.

De innerlijke spanningsgevoelens zoals duizeligheid, benauwdheid, misselijkheid en wazig zien kwamen direct naar boven. Normaal zou ik hier direct van willen wegvluchten, weglopen uit de ruimte, proberen mijn focus te verleggen, of contact zoeken met iemand om zo weer de rust en controle terug te vinden en weer terug te kunnen keren binnen mijn Window. Maar dat mocht nu niet, ik moest bij dit spanningsgevoel blijven. Alleen maar kijken wat er in mijn lichaam gebeurde, zonder oordeel en zonder hiervan weg te lopen. Diverse keren vroeg mijn therapeut wat er in mijn lichaam gebeurde, en elke keer benoemde ik, duizelig, benauwd, misselijk, wazig. Zonder oordelen, zonder vluchten.

Na een half uur continu bij dit spanningsgevoel te zijn gebleven, begonnen mijn handen te trillen. De spanning zocht letterlijk een weg naar buiten. Ik liet het gebeuren, ik liet de spanning zijn eigen beweging afmaken. Nadat het trillen van mijn handen was gestopt, was het spanningsgevoel ook weg. Ik was kapot, ik heb zo diep moeten gaan om dit allemaal te kunnen doorstaan, zonder me te verzetten heb ik me hieraan over kunnen geven. Ik was echt helemaal leeg.

De dag erna, en de weken die daarop volgenden, waren met één woord bijzonder te noemen. In situaties waarvan ik wist dat de “sluimerende angst” normaal gesproken naar boven zou komen, kwam die nu niet. Het spanningsgevoel bleef uit. Het voelde erg vreemd, onwerkelijk haast. Iets wat de afgelopen jaren mij op elk willekeurig moment van de dag mij van mijn stuk kon brengen, was er niet meer.

De eerste dag na deze sessie heb ik mijn therapeut direct ’s avonds een mail gestuurd met de vraag of dit door de sessie van gisteren zou kunnen komen. Ik was toch echt wel behoorlijk van mijn stuk gebracht door deze nieuwe ervaringen en daarbij durfde ik het eigenlijk ook niet te geloven. Haar reactie was prachtig, het was precies wat ze had gehoopt dat zou gebeuren. Ze wist alleen niet zeker of na één sessie al het gewenste resultaat zichtbaar zou zijn, maar dat was het dus wel!

Ze vertelde mij ook nog dat wij als mens in staat zijn om een leven lang deze “sluimerende angst”, wat ontstaan is door een trauma, bij ons te kunnen dragen. Daarnaast gaf ze nog een voorbeeld hoe dit bij dieren werkt. Als bijvoorbeeld een konijn wordt aangevallen door een roofvogel, maar het konijn nog net voordat de roofvogel weer wil opstijgen uit zijn klauwen weet te ontsnappen, dan zal het konijn ettelijke momenten na deze gebeurtenis op de grond gaan liggen trillen. De spanning en de adrenaline van deze gebeurtenis wordt dus direct uit het lichaam gelaten. De beweging wordt direct afgemaakt en het dier gaat weer verder met hetgeen waar hij voor deze 'gebeurtenis' mee bezig was.

Na het antwoord van mijn therapeut die avond hebben de tranen rijkelijk gevloeid. Het was blijdschap, opluchting, ongeloof en vooral het besef dat de wereld weer een stuk verder voor mij open was gegaan. Ik kon weer gaan dromen van een toekomst die voor mij, voor ons, in het verschiet lag. Een toekomst zonder de aanwezigheid van de “sluimerende angst”.

PMT en natuurlijk mijn fantastische therapeut hebben ervoor gezorgd dat ik weer durfde te gaan leven. Met een bak aan kennis over mijzelf en een rugzak vol met handvatten kon ik de eerste stappen weer gaan zetten in een voor mij toch wel nieuwe wereld.

De angst en ik